 |
Pag 21: Sensor reinigen
|
||
|
Waarom?
Iedereen die met een digitale spiegelreflex camera werkt krijgt er vroeg of laat mee te maken: stof op de sensor. De sensor is statisch geladen en trekt vanzelf stof aan. Hoe vaker je van objectief wisselt, hoe eerder je er last van krijgt. Het merendeel van de huidige generatie spiegelreflexcamera’s is voorzien van een ingebouwd stofreductiesysteem. Op de sensor zit dan een dun antistatisch filter, dat tijdens het aan- en uitzetten van de camera vibreert. Het stof wordt van de sensor afgeschud en de stofdeeltjes worden vervolgens opgevangen op een plakrandje op de bodem van het camerahuis (het stof blijft dus wel in de body). In theorie raakt dit plakrandje ooit vol en zal het vervangen moeten worden, maar daar hoef je je bij normaal gebruik de eerste jaren niet druk over te maken. Deze antistoffunctie in de camera verhelpt het probleem dus niet helemaal. Het is slechts – zoals de naam al zegt - een stofreductiesysteem. Op de foto van de grauwe gans is, door de egale achtergrond, een duidelijke verontreiniging zichtbaar (zie pijltje). Deze komt op alle foto’s terug. |
Stofdeeltjes kunnen een foto verpesten, maar dat kun je meestal wel weer herstellen door achteraf in Photoshop de vlekjes weg te poetsen. Het wordt vervelend en tijdrovend als je dat voor elke foto moet uitvoeren.
Hoe controleer je of er stof op de sensor zit? Als je denkt dat er stof op de sensor zit, dan kun je dit op twee manieren achterhalen: 1. De snelste manier is als volgt. Stel je camera in op voorkeuze diafragma (Av) en maak een opname met f22 (of kleiner indien mogelijk) tegen een helderblauwe hemel of een vlekkeloos witte achtergrond. Bekijk deze opname op het beeldscherm van je computer en je ziet grofweg waar en hoeveel vervuiling er op de sensor zit. Nadeel van deze methode is dat je (soms) ook de stofdeeltjes ziet die op de lens aanwezig zijn, maak deze dus eerste goed schoon. Om alle stofjes goed te zien kun je met behulp van beeldbewerkingssoftware het contrast flink verhogen (eventueel meerdere keren achter elkaar). | ||
| |||
| » overige opdrachten |
2. Een meer betrouwbare methode maar ook meer bewerkelijke is de volgende: je zet een standaard zoomlens op je camera en stelt deze in op de kortste instelafstand (handmatige scherpstelling). Zet de camera op diafragmavoorkeuze en stel de kleinste diafragmaopening (grootste getal) in. Zet de ISO waarde op 100. Vervolgens ga je achter je computer zitten en zorg je ervoor dat de monitor een egaal wit vlak laat zien. Dit kan door in Photoshop (of een ander fotobewerkingsprogramma) een wit vlak op volledig scherm te tonen (gebruik ‘tab’ om alle panelen onzichtbaar te maken) of met behulp van notepad op volledig scherm. Zorg er vervolgens voor dat je zo achter de monitor gaat zitten dat je op alle zoomstanden van de lens enkel een wit vlak ziet en niets meer dan dat. De volgende stap is het maken van de foto; terwijl de sensor belicht wordt, zoom je in of uit (of beide). Zo weet je zeker dat je niet de stofdeeltjes op je lens of monitor te zien krijgt. Als je nu de gemaakte foto in Photoshop laadt en ‘Image -> Adjustments -> Auto contrast’ toepast, dan krijg je een mooi beeld van alle stofdeeltjes en waar ze zich op de sensor bevinden.
Bedenk wel dat je een omgekeerd beeld ziet van de sensor. Zowel links als rechts en boven en onder zijn omgedraaid ten opzichte van de werkelijke situatie op de sensor. Als er duidelijk veel stof op de sensor zit dan moet deze worden gereinigd. Nu moet je beslissen of je dat zelf gaan doen of dat je het uitbesteed aan een professional. Je hebt dan drie opties om dit probleem op te lossen: 1. Stofwisdata toevoegen 2. Je sensor zelf reinigen met daarvoor geschikte producten 3. Je sensor laten reinigen door een professional Stofwisdata toevoegen Bij sommige camera’s bestaat de mogelijkheid om, via het menu in de camera, stofwisdata toe te voegen. (de term data slaat hier overigens niet op dagen in de kalender, maar op digitale informatie met betrekking tot stof op de sensor) Hiermee kun je, via de meegeleverde software van de camera, naderhand automatisch vlekjes verwijderen zodat ze op de foto niet zichtbaar zijn. Dat is handig bij een of enkele vlekjes, maar het wordt lastig als de sensor echt vies is. Dan is het beter de sensor te reinigen. Zelf reinigen of laten doen? Het zelf reinigen van de sensor wordt vaak afgeraden vanwege het risico op schade aan de sensor. In de praktijk kun je de sensor wel degelijk prima zelf reinigen, mist je daarvoor de juiste producten gebruikt en zorgvuldig te werk gaat. De sensor zelf is beschermd door een glaasje en beschadiging is dus niet zomaar mogelijk. Het is net als met ramen lappen; ook dan is het niet zo dat je daarna niet meer naar buiten kunt kijken omdat de ramen te bekrast zijn. En anders dan je zeemlap voor de ramen, zijn de middelen waarmee sensoren gereinigd worden allemaal onder beschermende atmosfeer vervaardigd en verpakt. Natuurlijk moet je de sensor niet midden op het strand willen reinigen, maar een normale woonkamer is al stofvrij genoeg en zal geen problemen opleveren. Hoe zelf reinigen? Er zijn twee manieren om de sensor zelf te reinigen: met lucht en met een kwastje of swab. Een combinatie van beide voldoet ook vaak goed. Voer de handelingen uit bij goede verlichting op een stof arme plek binnenshuis. Met lucht Het meeste stof op de sensor (of eigenlijk het filter dat zich voor de sensor bevindt) zit niet vastgekleefd en kun je dus met lucht verwijderen. Sommige websites raden aan hier perslucht voor te gebruiken; wees hier voorzichtig mee! Blaas nooit rechtstreeks met een persluchtbus op de sensor. Door de expansie van de lucht uit de fles wordt deze koud. De sensor wordt afgekoeld en het vocht in de lucht condenseert dan op de sensor. Je krijgt dan vlekken die zeer moeilijk zijn te verwijderen. Bovendien kan door de kracht van de perslucht de sensor beschadigen. In principe geeft een simpele blaasbalg al goede resultaten. Kies een type met een flinke balg, waarmee je krachtig kunt blazen. De kwast moet goed schoon zijn en mag zelf geen stof bevatten, anders werkt de reiniging averechts. Reinig je sensor binnen, in een (nagenoeg) stofvrije ruimte. Voordat je begint moet je je camera in de speciale reinigingsstand zetten, waarbij de sluiter geopend blijft. Lees hiervoor de aanwijzingen in de handleiding van je camera. Als dat eenmaal gelukt is, dan hou je deze met de opening naar beneden en blaas je er met je blaasbalg in. Let er wel op dat je de balg er niet te ver insteekt, zodat deze geen elektronica kan raken. Na een aantal maal goed in alle hoeken van de sensor te hebben geblazen kan je de sluiter weer dicht laten klappen. Om te bepalen of de reiniging succesvol geweest is, moet je opnieuw controleren of het stof is verwijderd. Met een kwastje Als de blaasbalg niet of niet voldoende geholpen heeft, dan kun je het grondiger aanpakken door een kwastje of swab te gebruiken. Hiervoor zijn speciale kwastjes in de handel te koop, vaak gebaseerd op de juiste sensorgrootte. Er zijn twee methodes: statisch (droog) en met vloeistof of condens. De meeste eenvoudige methode is met een kwastje dat statisch gemaakt wordt. Op het moment dat je dit statisch geladen kwastje over de beeldsensor van je camera haalt dan zal deze alle stofjes aantrekken. Je sensor is dan dus weer netjes en stofloos. Een schoonmaak actie met dit systeem kost 15 seconden en je kunt het in principe op elk gewenst moment uitvoeren. Let op dat het kwastje alleen in contact komt met de sensor en niet met de hoeken van het camerahuis (daar zit vaak wat smeer en dat wil je absoluut niet op je sensor hebben). Voorkom dat de haartjes buigen (gebruik weinig kracht), er kunnen anders haartjes uitvallen. En ten slotte: voorkom dat het penseel (per ongeluk) gaat draaien in het camerahuis. Soms zit er een meer hardnekkige vervuiling op de sensor die vastzit en niet door met lucht of door een statisch kwastje verwijderd kan worden. Je kunt dan gebruik maken van een kwastje met reinigingsmiddel, eveneens in de handel te koop. Dit wordt ook wel de natte methode genoemd. Het systeem bestaat uit diverse maten kwastjes (ook wel swabs genoemd) die je gebruikt in combinatie met schoonmaakvloeistof. Het werkt als volgt:
Gebruik swabs nooit meer dan één keer en gooi ze na gebruik dus weg. Na afloop herhaal je de procedure om te kijken of je sensor schoon genoeg geworden is. Let wel: de sensor zal nooit helemaal stofvrij zijn en de meeste kleine stofdeeltjes zal je nooit terug zien op een foto. Tenslotte: reinigingsmiddelen anders dan condens zijn uiterst vluchtig en brandbaar. Rook dus nooit als je de sensor reinigt! Hou de sensor schoon! Voorkomen is altijd beter dan genezen, dus probeer zoveel mogelijk te voorkomen dat er stof op je sensor komt. Wissel je objectieven indien mogelijk op een veilige plek (geen harde wind, stof of zand aanwezig). Is dat lastig, dan kun je je objectieven verwisselen in een schone plastic zak, vrij van stof en zand. Laat je camera nooit zonder lensdop ergens liggen en hou deze zoveel mogelijk weg van een zanderige of vuile omgeving. Sensor laten reinigen Als het je zelf niet lukt om stof of vuil te verwijderen of als je dit toch te riskant vind, dan kun je dit ook laten doen. Nadeel is dat je er meestal niet op kunt wachten en je camera dus een of meerdere dagen zult moeten missen. Ook zijn de kosten hoger dan zelf reinigen. Daarentegen heb je na afloop wel echt de garantie van een schone sensor. Kijk voor meer informatie en producten op www.sensorreinigen.nl of op www.chipclean.nl | ||
|
| | |