Waarom keldert de waardering voor natuurfoto’s zodra we horen dat ze gemaakt zijn onder gemakkelijke omstandigheden? Denk aan halftamme vossen in de duinen of aan steenbokken en marmotten die uit je hand komen eten bij parkeerplaatsen van sommige natuurgebieden. Heerlijk om je als fotograaf op uit te leven. Massa’s mensen geven zich eraan over. Geef hen eens ongelijk.

Vreemd genoeg verafschuwen veel natuurfotografen dit soort situaties. Ze vinden het geen echte natuurfoto’s omdat deze dieren hun natuurlijke schuwheid hebben verloren. Met andere woorden: dieren horen bang te zijn voor mensen, anders zijn ze niet echt wild. Schuwheid wordt gezien als norm.

Een vreemde gedachtenkronkel die bovendien erg selectief wordt toegepast. Want zijn alle slakken, landschildpadden, padden, salamanders en andere langzame, niet-vluchtende dieren dan onnatuurlijk bezig? De norm van de natuurlijke schuwheid lijkt zich vooral te beperken tot vogels en zoogdieren. Maar ook die zijn in wezen niet schuw. Dat zijn ze geworden door eeuwenlange jacht en vervolging. Bijna alle zoogdieren zijn door ons toedoen noodgedwongen nachtdieren geworden; een ongemakkelijke waarheid.

Op onbewoonde eilanden is geen enkel dier bang voor mensen. Kijk naar pinguïns en albatrossen in de poolgebieden. Daar bestaan vele prachtige opnamen van. En er is niemand die deze afkraakt met het argument dat de vogels hun natuurlijke schuwheid missen.

Waar geen jacht (meer) plaatsvindt, verliezen wilde dieren hun schuwheid eveneens. Zodoende ontstaan ook dichterbij huis situaties waarbij wilde dieren de mens niet langer als vijand zien. Hij mag zelfs even ver toenaderen als een paard, koe of soortgenoot. Kortom: de schuwheid van veel wilde dieren is mensenwerk.

Het omgekeerde, tamheid, kan trouwens ook mensenwerk zijn. Want heel vaak krijgen dieren voedsel van voorbijgangers. Met alle problemen van dien. Het voer kan ongezond zijn (te vet of te zoet), dieren kunnen er afhankelijk van worden en zelfs agressief reageren naar mensen die geen voedsel bij zich hebben. Hoewel deze bezwaren niet over fotografie gaan, kunnen ze (in sommige situaties) reëel zijn. Maar zolang we elke winter nestkastjes en vetbollen blijven ophangen zonder te malen om de vraag of onze tuinvogels er niet afhankelijk van worden, blijft het meten met twee maten.

Bart Siebelink / CVN